در روزگار مدرن امروز، ما معمولا از مولتی متر دیجیتال برای اندازه گیری مقاومت و پارامترهای الکترونیک استفاده می کنیم، اما هنگام استفاده از مولتی متر برای اندازه گیری مقاومت، تست دیود و ترانزیستورو تست اتصال کوتاه ما باید سلکتور را به صورت دستی تغییر دهیم.
به منظور غلبه بر این کمبود، برای سهولت کار و سرعت، تست مقاومت بصورت اتوماتیک یا مولتی اتورنج ساخته شده است . که می تواند به طور خودکار محدوده اندازه گیری را تنظیم کند، وبه طور خودکار محدوده اندازه گیری را نمایش می دهد، از دیگر مزایای مولتی متر اتورنج ایسنت که زمان تست را کاهش می دهد و کارایی تست را بهبود می بخشد.
این دستگاه از تراشه STM32 به عنوان کنترل کننده هسته خود استفاده می کند. این وسیله شامل یک مدار کنترل هسته، یک مدار تبدیل A / D، یک مدار تعویض برد، مدار یک نمایشگر و یک مدار تست است.
روش فعلی ثابت برای تولید خروجی های جریان ثابت چندگانه استفاده می شود. عملکرد تغییر اندازه گیری مقاومت اتوماتیک ، با تعویض رله، به منظور رسیدن به محدوده های مختلف به دست می آید. این ابزار می تواند مقاومت 0 ~ 1 M را اندازه گیری کند که خیلی پر مصرف است.
مولتی متر چیست ؟
مولتی متر یا مولتی تستر که با نام ولتمتر/اهمتر یا VOM نیز شناخته می شود، یک ابزار اندازه گیری الکترونیکی است که چندین عملکرد اندازه گیری را در یک دستگاه در کنار هم فراهم می آورد. یک مولتی متر معمولی ممکن است دارای توانایی هایی مانند اندازه گیری ولتاژ، جریان و مقاومت باشد.
یک مولتی متر می تواند دستگاهی کاربردی و مفید برای عیب یابی اولیه(troubleshooting)، برای مصارف وسیع صنعتی در کنار مصارف خانگی باشد، که می تواند با دقت بسیار بالایی آیتم مورد نظر را اندازه گیری کند. می توان از آنها برای عیب یابی مشکلات الکتریکی در مجموعه وسیعی از دستگاه های صنعتی و خانگی مانند تجهیزات الکترونیکی، کنترل موتورهای الکترونیکی، لوازم خانگی، منابع تغذیه و سیم کشی استفاده کرد.
انواع مولتیمتر
مولتیمترها ممکن است از مدارهای آنالوگ یا دیجیتال استفاده کنند - مولتی متر آنالوگ و مولتی متر دیجیتال (اغلب به اختصار DMM یا DVOM.). دستگاه های آنالوگ معمولاً بر پایه ی یک Microammeter هستند که عقربه ی آن بر روی یک صفحه، حاوی تمامی مقادیری که میتوانند اندازه گیری شوند، حرکت میکند.
ابزارهای دیجیتال مقادیر اندازه گیری شده را به صورت اعداد روی صفحه ی نمایش نشان می دهند، گاهی ممکن است بازه ای با طولی متناسب با کمیت اندازه گیری شده نمایش دهند.
مقادیر اندازه گیری شده
مولتی مترهای امروزی می توانند آیتم های متعددی را اندازه گیری کنند. موارد رایج عبارتند از:
- ولتاژ متناوب و مستقیم بر حسب ولت (Voltage AC/DC).
- جریان متناوب و مستقیم بر حسب آمپر(Current AC/DC).
- برای اندازه گیری دقیق تر، رنج متناسب به صورت دستی تنظیم میشود.
- مقاومت بر حسب اهم(Resistance )
علاوه بر این، برخی از مولتی مترها میتوانند با استفاده از پروب های مخصوص آیتم های بیشتری اندازه گیری کنند:
- ظرفیت بر حسب فاراد(Capacity)
- رسانایی در زیمنس (Conductance)
- چرخه کار به حسب درصد(Duty Cycle)
- فرکانس بر حسب هرتز (Frequency)
- اندوکتانس بر حسب هرتز (Inductance)
- دما بر حسب درجه سانتیگراد یا فارنهایت، (معمولا با یک پروب مناسب برای رنج دمای مورد نظر، اغلب به صورت ترموکوپل).مولتی مترهای دیجیتال ممکن است دارای مدارهایی برای موارد زیر نیز باشند:
• تداوم(Continuity)یا تست قطعی؛ هنگامی که یک مدار جریان الکتریکی را بدون قطعی از خود عبور دهد بوق میزند، که به آن Beeper یا تست بوق هم می گویند.
• دیودها (اندازه گیری افت رو به جلو(Forward Drop)، اتصالات و سلامت دیود، به عنوان مثال، اتصالات دیودها به ترانزیستور) و در مورد ترانزیستورها (اندازه گیری افزایش جریان و سایر پارامترها مربوطه).
• بررسی ولتاژ باتری برای باتری های ساده 1.5 ولت و 9 ولت. ولتاژ به دست آمده بر اساس جریان محاسبه می شود (طبق فرمول فیزیک V= R x I). بررسی سلامت باتری (نادیده گرفتن مقاومت داخلی، که با خالی شدن باتری افزایش مییابد)، هنگام استفاده در ولتاژ DC دقت کمتری دارد.
دیجیتال
وضوح یک مولتی متر اغلب با "اعداد" وضوح(Digits of Resolution) مشخص می شود. به عنوان مثال، عبارت ½5 رقم به تعداد ارقام نمایش داده شده در صفحه نمایش یک مولتی متر اشاره دارد.
چنین متری می تواند مقادیر مثبت یا منفی را از 0 تا 199999 نشان دهد. یک متر ¾3 رقمی (بسته به شرکت سازنده) می تواند مقداری از 0 تا 3999 یا 5999 را نمایش دهد.
هرچند دقت صفحه نمایش دیجیتال یک مولتیمتر را می توان به راحتی افزایش داد، اگر این ارقام اضافی با دقت در طراحی و کالیبراسیون بخش های آنالوگ مولتی متر همراه نباشند، ارزشی ندارند و صرفا نمایش هستند.
برای دستیابی به دقت بالا در اندازه گیری های صورت گرفته، به درک خوبی از مشخصات ابزار، کنترل خوب شرایط اندازهگیری، انتخاب رنج مناسب و قابلیت ارزیابی کالیبراسیون ابزار مورد استفاده نیاز دارند.
تعیین "شمارش نمایش (Displayed Count)" راه دیگری برای تعیین دستی میزان دقت است. این مقدار تعداد بزرگترین اعدد یا بزرگترین عدد به اضافه یک را می دهد (برای اینکه عدد نمایش داده شده زیباتر به نظر برسد)بدون توجه به ممیز بعد عدد اصلی.
به عنوان مثال، یک مولتی متر 5 و½ رقمی می تواند عدد 199999 را نشان دهد. اغلب در مشخصات مولتی متر، " Displayed Count " فقط Count نامیده می شود.
آنالوگ
دقت مولتی مترهای آنالوگ توسط رنج حرکت نشانگر ، لرزش نشانگر، دقت درجات پرینت شده روی صفحه ی نمایش ، تراز بودن محل قرار گیری دستگاه، کالیبراسیون درست عقربه روی صفر، رنج اندازه گیری و خطاهای ناشی از زاویه ی خواندن مقادیر توسط کاربر محدود می شود. دقت قرائت داده های بهدستآمده نیز اغلب با شمارش اشتباه نشانههای روی صفحه، اشتباه در محاسبات ذهنی، و چشم ضعیف کاربر به خطر میافتد.
مقیاس های آینه ای و حرکت وسیع تر عقربه برای بهبود دقت در قرائت داده ها استفاده می شود. دقت مولتی متر آنالوگ معادل دو و نیم تا سه رقم(Digit) معمول در مولتی متر دیجیتال است (و معمولاً این دقت محدود برای اکثر اندازهگیریها کافی است).
اندازهگیری مقدار مقاومت، به دلیل مداری که معمولا برای اندازهگیری مقاومت استفاده می شود ، از دقت پایینی برخوردار است. مترهای آنالوگ ارزان قیمت ممکن است تنها از یک مقیاس مقاومت بهرهمند باشند که شدیدا رنج اندازه گیری های دقیق را محدود می کند.
به طور معمول یک متر آنالوگ دارای یک پانل برای تنظیم کالیبراسیون و قرار دادن عقربه به روی صفر است تا ولتاژ متغیر باتری ( به علت مقاومت داخلی باتری)را جبران کند.
صحت اندازه گیری (Accuracy)
مقادیر صحت( Accuracy) باید با دقت تفسیر شوند. صحت یک ابزار آنالوگ معمولاً به انحراف در رنج کامل اشاره دارد. برای مثال اگر دستگاه دارای صحت 3% و رنج کامل 100 ولت باشد،می تواند 3 ولت خطا داشته باشد، حال اگر رنج اندازه گیری شده 10 ولت باشد 3 ولت خطا 30% مقدار قرائت شده است که بسیار زیادتر از مطلوب است.
مولتی مترهای دیجیتال معمولاً دقت را به عنوان درصدی از مقدار قرائت شده به اضافه درصدی از مقیاس کامل معین می کنند که گاهی اوقات به جای درصد بیان می شود.
Accuracy ذکر شده بهعنوان حد پایین ولتاژ DC به میلیولت (mV) مشخص میشود و به عنوان «صحت پایه ی ولتاژ DC» شناخته میشود. محدوده ولتاژ DC بالاتر، جریان، مقاومت، AC و محدوده های دیگر معمولاً دقت کمتری نسبت به رقم پایه ولت DC دارند. اندازهگیریهای AC فقط دقت مشخصی را در محدوده خاصی از فرکانسها برآورده میکنند.
تولیدکنندگان میتوانند خدمات کالیبراسیون را ارائه داده تا ابزارهای اندازه گیری جدید با گواهی کالیبراسیونی خریداری شوند که نشان میدهد دستگاه مطابق با استانداردهای قابل ارزیابی، برای مثال، موسسه ملی استاندارد و فناوری ایالات متحده (NIST) یا سایر آزمایشگاههای استاندارد ملی کالیبره شده است.
تجهیزات ابزار دقیق به مرور زمان از کالیبراسیون خارج می شوند و نمی توان به طور نامحدود به دقت تعیین شده برای دستگاه اعتماد کرد. برای تجهیزات گرانتر، تولیدکنندگان و مراکز تخصصی خدمات کالیبراسیون را ارائه میکنند تا تجهیزات قدیمیتر مجدداً کالیبره و تأیید شوند.
هزینه چنین خدماتی برای تجهیزات ارزان مناسب نیست. با این حال دقت فوق العاده ای برای اکثر اندازه گیری های صورت گرفته، مورد نیاز نیست. مولتیمترهای مورد استفاده برای اندازه گیری های حیاتی باید برنامه ای مستمر برای ریکالیبراسیون داشته باشند.
حساسیت و امپدانس ورودی
هنگامی که از دستگاه برای اندازه گیری ولتاژ استفاده می شود، امپدانس ورودی مولتی متر باید در مقایسه با امپدانس مدار اندازه گیری شده بسیار بیشتر باشد. در غیر این صورت ممکن است عملکرد مدار تغییر کند و قرائت نیز نادرست خواهد بود.
مولتیمترهای دارای تقویت کننده(Amplifier) های الکترونیکی (همه مولتی مترهای دیجیتال و برخی مترهای آنالوگ) دارای امپدانس ورودی ثابتی هستند که به اندازه کافی بالا است که اندازه گیری های صورت گرفته در اکثر مدارها را مختل نمی کند. این مقدار اغلب یک یا ده مگا اهم است.
استانداردسازی مقاومت ورودی اجازه استفاده از پروب های خارجی با مقاومت بالا را می دهد.این پروب با اتصال به دستگاه یک تقسیم کننده ولتاژ با مقاومت ورودی بالا را تشکیل می دهند که میتواند محدوده ولتاژ را تا ده ها هزار ولت افزایش دهد.
مولتیمتر های عقربه ای
اکثر مولتی مترهای آنالوگ از نوع عقربه ای بدون بافر هستند و برای حرکت نشانگر دستگاه ،جریان رااز مدار مورد آزمایش می گیرند. امپدانس متر بسته به حساسیت کلی دستگاه و رنج انتخاب شده متفاوت است. به عنوان مثال، یک متر با حساسیت معمولی 20000 اهم بر ولت دارای مقاومت ورودی دو میلیون اهم در محدوده 100 ولت (100 ولت * 20000 اهم / ولت = 2000000 اهم) خواهد بود.
در هر محدوده، برای رنج ولتاژ کامل ، جریان کامل مورد نیاز برای انحراف حرکت کنتور از مدار مورد آزمایش گرفته می شود. نشانگر هایی با حساسیت کمتر برای آزمایش در مدارهایی که امپدانس منبع در مقایسه با امپدانس متر پایین است، به عنوان مثال مدارهای قدرت(Power Circut)، قابل قبول است.
این مترها از نظر مکانیکی ناهموارتر هستند. برخی از اندازهگیریها در مدارهای سیگنال نیاز به حرکات با حساسیت بالاتری دارند تا مدار مورد آزمایش با امپدانس متر اورلود نشود.
گاهی حساسیت(Sensitivity) یک مولتی متر با دقت(Reslolution) آن اشتباه گرفته می شود. حساسیت(Sensitivity) به عنوان کمترین تغییر ولتاژ، جریان یا مقاومت تعریف می شود که می تواند قرائت مشاهده شده را تغییر دهد.
برای مولتی مترهای دیجیتال چند منظوره، کمترین محدوده ولتاژ معمولاً چند صد میلی ولت AC یا DC است، اما کمترین محدوده جریان ممکن است چند صد میلی آمپر باشد، اگرچه ابزارهایی با حساسیت جریان بیشتر در دسترس هستند. برای اندازهگیری مقاومت کم، باید مقاومت سرب (که با اتصال پروبهای آزمایش با هم اندازهگیری میشود) کاهش یابند.
انتهای بالایی محدوده اندازه گیری در مولتی مترهای مختلف به طور قابل توجهی متفاوت است. اندازه گیری بیش از 600 ولت، 10 آمپر یا 100 مگا اهم ممکن است نیاز به یک ابزار تست تخصصی داشته باشد.
بار ولتاژ (Burden Voltage)
هر آمپرمتر، از جمله مولتی مترها در محدوده جریان، مقاومت خاصی دارند. اکثر مولتی مترها ذاتاً ولتاژ را اندازه گیری می کنند و جریانی را برای اندازه گیری از مقاومت خود شنت میکنند و ولتاژ ایجاد شده در آن را اندازه گیری می کنند. افت ولتاژ به عنوان ولتاژ بار شناخته می شود که بر حسب ولت بر آمپر مشخص می شود. مقدار آن بسته به رنجی که دستگاه انتخاب می کند می تواند تغییر کند، زیرا محدوده های مختلف معمولاً از شنت مقاومتی متفاوتی استفاده می کنند.
ولتاژ بار می تواند در مدارهای ولتاژ پایین قابل توجه باشد. برای بررسی تأثیر آن بر دقت و عملکرد مدار خارجی، می توان رنج دستگاه را به مقادیر مختلف تغییر داد. قرائت جریان باید یکسان باشد و اگر ولتاژ بار مشکلی نداشته باشد، عملکرد مدار نباید تحت تأثیر قرار گیرد. اگر این ولتاژ قابل توجه باشد، می توان آن را با استفاده از محدوده جریان بالاتر کاهش داد (همچنین دقت و دقت ذاتی اندازه گیری را کاهش داد).
سنجش جریان متناوب (Alternating)
از آنجایی که سیستم نشانگر اصلی در یک مولتیمتر آنالوگ یا دیجیتال فقط به DC پاسخ می دهد، یک مولتی متر شامل یک مدار تبدیل AC به DC برای اندازه گیری جریان متناوب است. این ابزارها از یک مدار یکسو کننده برای اندازه گیری میانگین یا حداکثر مقدار مطلق ولتاژ استفاده می کنند، اما برای نشان دادن مقدار میانگین مربع ریشه محاسبه شده (RMS) و شکل موج سینوسی کالیبره شده اند.
این خوانش صحیح برای جریان متناوب در توزیع برق استفاده می شود. راهنمای کاربر برای برخی از این ابزار دقیق فاکتورهای تصحیح را برای برخی از شکل موج های غیر سینوسی ساده ارائه می دهد تا امکان محاسبه مقدار (True RMS) را فراهم کند. مولتی مترهای گرانتر شامل مبدل AC به DC هستند که مقدار واقعی RMS و شکل موج را در رنجهای معین اندازه گیری می کند. دفترچه راهنمای کاربر، محدودیت های ضریب تاج و فرکانسهایی را نشان می دهد که کالیبراسیون دستگاه برای آنها معتبر است. سنجش RMS برای اندازه گیری در شکل موج های تناوبی غیر سینوسی، مانند موجود در سیگنال های صوتی و درایوهای فرکانس متغیر، ضروری است.
در اینجا توضیح روش استفاده و اجزا مولتی متر را شرح می دهیم. هر مولتی متر از دو پروب برای تست های مختلف استفاده می کند که معمولا یکی از آن ها سیاه و دیگری قرمز است. این پروب ها برای اتصال هر ابزاری که می خواهیم تستش کنیم به مولتی متر استفاده می شود. یکی از آن ها معمولا تحت عنوان COM یا “-” است که مخفف common است. در اینجا پروب سیاه استفاده می شود. یک پورت دیگر که تحت عنوان V یا “+” و همچنین علامت امگا شناخته می شود برای تست ولتاژ و مقاومت استفاده می شود.محفظه فیوز و باتری هم در قسمت پشتی مولتی متر قرار دارد. باتری ها در واقع قدرت مولتی متر را برای انجام تست مقاومت تامین می .کنند. فیوز هم برای کمک به حفاظت از حرکت متر فراهم شده است.