همانطور که می دانید در این سیستم که بر اساس تخلیه الکریکی نشری آنالیز انجام میگیرد متداول ترین نوع آنالیز برای صنعت متالورژی است. از مشخصات
انحصاری بودن برای قطعات فلزی می دستگاه کوانتومتر- مکانیزم آنالیزن تکنیک تخلیه الکتریکی بین دو الکترود که یکی از جنسه نمونه مجهولSE ( simple electrode ) و دیگری الکترودغیر مصرفی CE (counter electrod)انجام می شود. معمولا الکترودهای غیر مصرفی از جنس تنگستن انتخاب می شوند. گاه الکترود های غیر مصرفی را به نمونه مجهول آغشته می کنیم. در این صورت ممکن است به صورت سنگ تخت یا غلطک های ساینده از روی نمونه مجهول براده برداری نمونه و تحت آنالیز قرار گیرد.
اجزای اصلی دستگاه کوانتومتر
قسمت تحریک کننده
جرقه ای
:(Spark) در این حالت، تحریک تحت شرایط ولتاژ بسیار بالا، یک نقطه را در مدت 30 ثانیه تبخیر و برانگیخته می کند در نتیجه تمام عناصر همزمان طیف تولید می کنند و امکان آنالیز دقیق وجود دارد.
کمانی
: (Arc) تحریک تحت شرایط ولتاژ پایین تر و زمان کوتاه درحدود 3 ثانیه انجام می شود و درنتیجه دقت پایین تر بوده وغالبا” برای آنالیز های کیفی و سریع بکار می رود .
سیستم اپتیک
سیستم اپتیک شامل یک سیستم تك رنگ كننده و یک عامل آشکارساز است. تك رنگ كننده عمل جدا كردن خطوط متعدد موجود در طیف نشری نمونه را انجام می دهد که شامل یك سیستم شكاف و یك عامل تجزیه كننده نور است شكاف نورهای هرز را حذف كرده و تجزیه كننده نور، تابش را مطابق با طول موج تجزیه می كند. تجزیه كننده نور در دو نوع منشور وشبكه می باشد.
تجزیه کننده منشوری
منشور باعث انحراف زاویه نور با توجه به ضریب شكست نور ورودی و خروجی می شود ضریب شكست نسبت به طول موج های مختلف تغییر می كند بنابراین طول موج های مختلف می توانند از یكدیگر جدا شوند.
تجزیه کننده شبكه ای
شبكه عبارتست از یک سطح صاف كه یك دسته خطوط موازی مستقیم بر روی آن بریده شده است هرچه تعداد خطوط بریده شده به ازای یک اینچ شبكه بیشتر باشد توان تجزیه آن بیشتر است. تجزیه نور بوسیله شبكه از قوانین پراش نور تبعیت می كند
(Sin i + Sin Θ) = d(Θ)λ
كه λ طول موج تابش، d فاصله بین دو شیار شبكه، i زاویه فرودی باریكه نور وΘ زاویه تجزیه شدن نور در طول موج خاص است به عبارت دیگر زاویهΘ طول موج های مختلف نور، متفاوت است.
دتکتور یا آشکار ساز
دتکتورها برای اندازه گیری شدت تابش مورد استفاده قرار می گیرند و این عمل با تبدیل انرژی تابشی به انرژی الكتریكی انجام می گیرد. آشكارسازها معمولا در دو نوع فتومالتی پلایر Photo Multiplier Tube (PMT) و نیمه هادی های با محدوده طیف نوری بنام(CCD) Charge Coupled Device بكار گرفته می شوند.
فتومالتی پلایرها به نحوی چیده می شوند كه هر كدام از آن ها یك طول موج مشخص را دریافت می كند و در تکنولوژی CCD متاسفانه امکان آشکار سازی هیچ طیفی وجود ندارد و برای اینکه بتوان از سی سی دی در کوانتومتر استفاده کرد بایستی یک لایه یا کوتینگ بسیار ناپایدار را در سطح سی سی دی قرارداد که این لایه به دلیل ایجاد شکست نوری و بالا بردن طیف کوانتومتری تا محدودهvisible باعث ایجاد خطا و نا پایداری زیاد در دستگاه می گردد.
بدون شک هنوز هیچ تکنولوژی بهتر و دقیق تر و پایدارتر از فتو تیوب یا فتو مالتی پلایر یاPMT به بازار معرفی نشده است و تنها و تنها دلیلی که شرکت های سازنده کوانتومتر به سمت استفاده از سی سی دی روی آورده اند؛ فقط و فقط قیمت فوق العاده ارزان 17 یورویی آن است که سود زیادی را به جیب سازنده و نماینده فروش آن سرازیر می کند و تنها بازنده این داستان مشتری است که دستگاه بی کیفیت و گران خریده است! ضمن اینکه در ایران هیچ یک از نمایندگان فروش دستگاه های کوانتومتر CCD در صورت نیاز به تعویض آن قادر به انجام این کار نیستد در صورتی کهPMT به راحتی قابل تعویض و جایگزینی است حال آنکه حداق طول عمرPMT بیست 20 سال و بیشتر است….نور ساطع شده از جرقه بهPMT بر خورد می كنند و تصویر تولیدی بوسیله یك كامپیوتر بررسی ونتیجه گیری می شود از مزایایPMT ها نسبت به CCD ها دقت فوق العاده بالا در تمامی غلظت های بالا متوسط و پایین - یعنی کل رنج اندازه گیری است وCCD ها دارای دقت بسیار پایین و پایداری خیلی كم، و احتمال بسیار زیاد به هم خوردن تنظیم قسمت های اپتیكی و نیاز به تنظیم مكرر دستگاه است.
PMT: توانایی تشخیص نوع فلز تحت آزمایش و انتخاب مناسب ترین برنامه كالیبره در این نوع طیف سنج می باشد در کوانتومترهای دقیق با استفاده از منشور، شكاف ورودی، شبكه و نقاط كانونی طول موج های مختلف برروی یك دایره قرار می گیرند كه به آن دایره رولاند گویند. در این حالت آشكارسازهای PMT یا CCD رادر نقطه كانونی 1λ یا 2λ یا 3λ قرار می دهند.
ویژگی آنالیز با کوانتومترفتوتیوب-پی ام تی
- به همان صورت اولیه وآماده سازی سریع
- سرعت بالا آنالیز و تعداد آزمایش زیاد در یک روز کاری
- دقت خوب وتکرار پذیر
- تعیین حدود 70 عنصر در یک ناحیه خطی وسیع
- تا حد زیادی مستقل از متخصص اپراتور
- امکان اتوماسیون در صنایع بزرگ
- هزینه بالا
- منحصر بودن برای مواد جامد بویژه فلزات