تعریف ارت سنج و انواع آن

تاريخ : ۱۳۹۱/۷/۲۲

تعریف ارت سنج و انواع آن

وجود چاه ارت برای حفاظ از کاربران و تخلیه بار الکتریکی روشی است که سال هاست اجرا می شود. اندازه گیری مقاومت این چاه ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است یکی از مهمترین دلای استفاده از ارت سنج ممانعت از برق گرفتگی است.
این دستگاه در سایت های کامپیوتری زمین مناسب از دو بابت حائز اهمیت می باشد.
  1. حفاظت در مقابل صاعقه و اضافه ولتاژها
  2. هم پتانسیل بودن تجهیزات نصب شده در سایت و کارکرد صحیح آن ها بخصوص تجهیزات دیجیتال و انتقال دیتا با توجه به بكارگیری تجهیزات کامپیوتری جدید لازم است به موضوع ارت و روش اجرای اصولی آن اهمیت بیشتری داده شود تا در آینده از آسیب رسیدن به نیروی انسانی و تجهیزات کامپیوتری پیشگیری شده و از عملكرد صحیح تجهیزات اطمینان داشته باشیم .

لزوم استفاده از سیستم ارت

به منظور حفاظت افراد و دستگاه ها، اضافه ولتاژهای تولید شده در بدنه که باعث صدمه دیدن دستگاهها و افراد می شود، همچنین ولتاژهای بسیار زیاد و خطرناك ناشی از برخورد صاعقه با دکل های کامپیوتری را باید در جایی خنثی نمائیم. به همین منظور استفاده از سیستم ارت و حفاظت از تجهیزات بسیار لازم و ضروری است بعلاوه با افزایش استفاده از سیستم های دیجیتالی و حساس، لزوم بازنگری در طراحی، نصب و نگهداری سیستم های حفاظتی گراندینگ وجود دارد.
به طور خلاصه اهداف بكارگیری سیستم ارتینگ یا گراندینگ عبارتند از
  • حفاظت و ایمنی جان انسان
  • حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الكتریكی و الكترونیكی
  • فراهم آوردن شرایط اید ه ال
  • جلوگیری از ولتاژ تماسی
  • حذف ولتاژ اضافی
  • جلوگیری از ولتاژهای ناخواسته و صاعقه
  • اطمینان از قابلیت کار الكتریكی

روش های اجرای ارت یا زمین حفاظتی

بطور آلی جهت اجرای ارت و سیستم حفاظتی دو روش آلی وجود دارد: ذیلاً ضمن بیان آنها ، موارد استفاده و تجهیزات مورد نیاز هر روش و نحوه اجرای هر یك بیان می گردد.

زمین عمقی

در این روش یك روش معمول می باشد از چاه برای اجرای ارت استفاده می شود.

زمین سطحی

در این روش سیستم ارت در سطح زمین (برای مناطقی که امكان حفاری عمیق در آنها وجود ندارد) و یا در عمق حدود٨٠ سانتیمتر اجرا می گردد.

انواع ارت سنج 

 ارت سنج ها طبق نیاز کاربرد به سه دسته تقسیم می شود.

ارت سنج سه سیمه

ساده ترین و متداول ترین نوع از ارت سنج هاست که با اتصال یک سیم به چاه ارت و دو پین به فواصل 5 الی 10 از یکدیگر کار اندازه گیری مقاومت چاه ارت را انجام می دهد.

ارت سنج چهار سیمه

این دستگاه علاوه بر اندازه گیری مقاومت چاه ارت اندازه گیری مقاومت مخصوص خاک را نیز انجام می دهد.

ارت سنج کلمپی

این مدل دقیقا مانند آمپر متر های کلمپی دور سیم ارت خروجی چاه ارت حلقه شده و مقاومت چاه ارت را اندازه گیری می کند. این روش ساده ترین راه اندازه گیری است که با دقت بالا مقاومت چاه ارت را نمایش می دهد.
 
مواردی که باید حتما در هنگام اندازه گیری چاه ارت دقت شود:
  • دستگاه را در مکان ها یی که رطوبت و حرارت زیاد وجود دارد قرار ندهید.
  • هنگامی که دستگاه و یا محیط مرطوب است محفظه باطری را باز نکنید.
  • هرگز از این دستگاه در مکانهایی که نشت گاز و یا مواد قابل احتراق وجود دارد استفاده نکنید.
  • از دستگاه در مواقعی که مکان مورد نظر و یا دستتان مرطوب است استفاده نکنید.
  • از دستگاه بیشتر از رنج تعیین شده در دفترچه استفاده نکنید.
  • هنگامی که دستگاه روشن و در حال تست است باطری های آن را جدا نکنید.
  • هنگامی که دستگاه اسیب دیده و یا روکش روی آن خسارت دیده از دستگاه استفاده نکنید.

روش اندازه گیری

اخطار : هنگامی که دستگاه در حال اندازه گیری است بین پراپ های C  و E ولتاژی حدود 50 ولت وجود دارد برای جلوگیری از شوک الکتریکی از دست زدن به پراپ ها خودداری کنید.
روش اندازه گیری دقیق با لیدهای (پراپ های فلزی) استاندارد
 
دو لید فلزی را در زمین با توجه به شکل و رعایت حداقل فاصله بین دو لید قرار دهید.
 
توجه
از رطوبت زمین مطمئن شوید اگر زمین خیلی خشک است انرا کمی مرطوب کنید.
 
 
اگر زمین مورد تست از پوشش بتنی است میتوانید از صفحه های 25*25 سانتی متری فلزی آنرا بصورت افقی در سطح بتنی قرار دهید و توسط حوله نم دار آنرا مرطوب کنید.

اندازه گیری ولتاژ تست

سلکتور را روی Earth Voltage قرار دهید و پراپ ها را به ترمینال های E و V متصل کنید. نمایشگر میزان ولتاژ تست را نشان می دهد.
نکته 1:
برای اندازه گیری ولتاژ ارت نیازی به زدن دکمه ی TEST نیست.
اگر ولتاژ اندازه گیری شده بیشتر از 10 ولت باشد صبر کنید تا ولتاژ از این مقدار کمتر شود. در غیر این صورت انجام اندازه گیری مقاومت زمین با ولتاژ بالای 10 ولت اشتباه است.
نکته 2:
در هنگام تست ولتاژ ارت پراب ها به  E و V وصل باشد و پراپ های C و P باید خالی باشند.

اندازه گیری مقاومت ارت

کلید سلکتور را روی Earth Resistance قرار دهید دو جک فلزی را یکی به فاصله ی حداقل پنج متر از چاه ارت و دقیقآ در همان راستا به فاصله ی 10 متر از پاه ارت (5 متر از جک اول) در زمین فرو کنید. برای اندازه گیری ارت زمین پراپ E با سیم سبز را به چاه ارت متصل کنید. پراپ P را با سیم زرد به جک فلزی که با فاصله 5 متر از چاه ارت در زمین کوبیده شده است متصل کرده و سیم قرمز را به C جک بعدی متصل کنید.
سلکتور را روی 2000 اهم قرار دهید و کلید TEST را بفشارید. اگر مقاومت چاه در این رنج نبود رنج سلکتور را به رنج پایین تر کاهش دهید.

روش کارکرد دستگاه

حافظه موقت HOLD

هنگام تست کلید HOLD را فشار دهید. علامت HOLD روی صفحه نمایش ظاهر می شود و عدد موقتآ روی نمایشگر ثابت میماند با فشردن مجدد کلید HOLD نمایشگر به حالت اندازه گیری باز می گردد.

خواندن از حافظه

برای خواندن مقادیر ذخیره شده در حافظه کلید LIGHT/LOAD را دو ثانیه نگه دارید تا وارد قسمت حافظه ی دستگاه شوید و مقادیر ذخیره شده را بخوانید.
با نگه داشتن مجدد کلید LOAD برای دو ثانیه به حالت عادی باز می گردید.

پاک کردن حافظه

با فشردن همزمان کلید HOLD/SAVE و LIGHT/LOAD حافظه دستگاه پاک شده و روی نمایشگر کلمه ی LC نمایش داده می شود.

اجرای ارت به روش عمقی

انتخاب محل چاه ارت

چاه ارت را باید در جاهایی که بیشترین سطح را داشته و احتمال دسترسی به رطوبت حتی الامكان در عمق کمتری وجود داشته باشد و یا در نقاطی که بیشتر در معرض رطوبت و آب قرار دارند مانند زمینهای چمن، باغچه ها و فضاهای سبز حفر نمود.

عمق چاه

با توجه به مقاومت مخصوص زمین ، عمق چاه از حداقل ۴ متر تا ٨ متر و قطرآن حدودا ٨٠ سانتیمتر می تواند باشد. در زمین هایی آه با توجه به نوع خاك دارای مقاومت مخصوص آمتری هستند مانند خاک های کشاورزی و رسی عمق مورد نیاز برای حفاری آمتر بوده و در زمین های شنی و سنگلاخی که دارای مقاومت مخصوص بالاتری هستند نیاز به حفر چاه با عمق بیشتر می باشد. برای اندازه گیری مقاومت مخصوص خاك از دستگاه های خاص استفاده می گردد.
در صورتیکه تا عمق ۴ متر به رطوبت نرسیدیم و احتمال بدهیم در عمق بیشتر از ۶ متر به رطوبت نخواهیم رسید نیازی نیست چاه را بیشتر از ۶ متر حفر آنیم. بطور عمق ۶ مترو قطر حدود ٨٠ سانتیمتر برای حفر چاه پیشنهاد می گردد.
محدوده مقاومت مخصوص چند نوع خاك در جدول زیر آمده است.
  • نوع خاك مقاومت مخصوص زمین ( اهم متر )
  • باغچه ای ۵ الی ۵٠
  • رسی ٨ الی ۵٠
  • مخلوط رسی ، ماس های و شنی ٢۵ الی ۴٠
  • شن و ماسه ۶٠ الی ١٠٠
  • سنگلاخی و سنگی ٢٠٠ الی ١٠٠٠٠