عوامل مخرب چوب و روش های مقابله

قارچ ها ی چوبخوار درسطح چوب دانه های ریزی به نام هاگ (اسپور) تولید می کنند. هاگ ها درشرایط مناسب به میسلیوم یا ریسه که رشته های لوله ای شکل هستند، تبدیل می شوند وازطریق روزنه ها به درون چوب نفوذ می کنند ودر آنجا فعالیت خود را آغاز می نمایند. در مراحل اولیه حمله، اثرات پوسیدگی را نمی توان تشخیص داد مگر در موارد استثنایی که ممکن است کمی  باعث تغییر رنگ چوب شوند. میسلیوم پس از مدتی رشد می کند وموادی را ازخود ترشح می نماید که باعث تجزیه وتخریب زنجیره طویل مولکول چوب  می شود. دراین مرحله، چوب به تدریج نرم می شود ولی هنوز پوسیدگی را با چشم غیر مسلح نمی توان دید. درچنین شرایطی مقاومت چوب به تدریج کاهش می یابد.

ویژگی های چوب های پوسیده

هنگامی که شرایط برای حمله قارچ ها از هر لحاظ مناسب باشد، میزان حمله قارچ ها وصدمات وارده، به گونه چوب وقارچی که حمله می کند بستگی کامل دارد. به طور کلی ویژگی های چوب های پوسیده به شرح زیر است:

موریانه ها از لحاظ شکل ظاهری،اندازه وسایر مشخصات بیولوژیکی به یکدیگر شبیه هستند.

به طور کلی، همگی از نور گریزانند و هرگز در هوای آزاد رفت وآمد نمی کنند. زندگی آن ها به صورت دسته جمعی (کلنی) واغلب در دالان ها و تونل هایی است که در چوب یا خاک ایجاد می کنند. این گونه حشرات بسیارخطر ناک هستند،زیرا بدون ظاهر شدن وجلب توجه انسان، ممکن است سقفی را به طور کلی ویران کنند و خسارت های زیادی را به بار آورند. موریانه ها از نظر نحوه زندگی به سه گروه عمده تقسیم می شوند:

گروه دوم وسوم از نظر درجه خسارتی که به چوب وارد می سازند، اهمیت زیادی ندارند. به طور کلی بیش از 2000 گونه موریانه وجود دارد که حدود 800 گونه آنها چوب خوار هستند. در ایران دو گونه موریانه شناخته شده است: یکی در منطقه شمال ودیگری درمنطقه جنوب. موریانه ها را عامل مهمی در تخریب چوب های ساختمانی  وتراورس های راه آهن تشخیص  داده اند.

در محل هایی که خطر حمله موریانه زیر زمینی وجود دارد،فونداسیون های ساختمان باید از بتون یا سایر مصالح ساختمانی مانند آجر، سنگ ویا بلوک های ساختمانی که برای موریانه ها نفوذ ناپذیر است،  ساخته شود.

درصورتی که ساختمان دارای زیرزمین است، کف زیرزمین باید بابتون ساخته شود.

پایه های چوبی که در زیرزمین نصب می شود، باید داخل بتون وچندسانتی متر بالاتراز کف کار گذاشته شود.

اتصالات وفاصله بین تخته ها باید به نحوی ساخته شود که عمل تهویه به خوبی انجام گیرد واز جمع شدن رطوبت جلوگیری شود وشرایط لازم برای رشدونمو قارچ ها وموریانه ها فراهم نگردد.

بعداز ساخته شدن اسکلت، خاک باید با محلول های شیمیایی ضد عفونی گردد.

ازچوب اشباع شده بامحلول های شیمیایی ضد قارچ وضد حشره استفاده شود.

کلیه مواد و مصالح زاید، چوب های اضافی ومازاد بریده های چوب را باید ازاطراف ساختمان دور کرد

این نوع حشره ها هم به چوب های تازه قطع شده وهم به چوب های خشک سوزنی برگان و پهن برگان حمله می کنند. درختان معمولا تا زمانی که زنده هستند وقطع نشده اند، ازحشره ها صدمات زیادی نمی بینند ولی پس از قطع، نسبت به عوامل بیولوژیکی مخرب، حساس تر وآسیب پذیرتر   می شوند. به این دلیل، معمولا چون درختان پس از قطع مدتی درجنگل یاکارخانه می مانند، درصورتی که درطول این مدت گرده بینه ها حفاظت نشوند، ممکن است توسط حشرات مورد حمله قرارگیرند.

مهم ترین حشرات چوبخوار که خسارت های قابل توجهی به چوب وارد می سازند عبارتند از:

چوب های حساس به این نوع سوسک ها که برای ساخت پایه های چوبی مورد استفاده قرار می گیرند، بلافاصله بعداز قطع باید با محلول های شیمیایی مخصوص سم پاشی شوند.

رعایت اصول بهداشتی  درکارخانه های چوب بری ومبل سازی می تواند ازحمله  این نوع حشرات تا اندازه ای جلوگیری کند.

استریل یا ضد عفونی کردن چوب آلات تازه قطع شده بابخار آب (تحت شرایط کنترل شده) روش مناسبی برای کنترل آلودگی چوب ها می تواند باشد.

ترکس نام تجاری محصولی است که به کمک تکنولوژی شیمی پلیمر و از ترکیب چوب با پلاستیک به وجود می‌آید و ماده جدید خواص کاملاً استثنایی و کاربردی از هر دو ماده را دارا می‌باشد.ترکس از ترکیب ضایعات صنایع چوب به خصوص صنایع مبلمان و غیره به صورت خاک اره و پلاستیک پلی اتیلن که به طور کلی شامل کیسه‌های پلاستیکی خرید و نوارهای پلاستیکی بسته‌بندی می‌شود به وجود می‌آید، پلاستیک پلی‌اتیلن در پروسه تولید، ذرات فیبر چوبی را کاملاً به یکدیگر چسبانده و به صورت محافظی برای ذرات چوب درمی‌آید و این عمل باعث می‌شود تا محصول به‌دست آمده دارای خصوصیات هر دو ماده تشکیل دهنده یعنی پلاستیک و چوب باشد، ‌ازجمله این که، محصول شکاف یا ترک نمی‌خورد، درجه جذب رطوبت بسیار پایینی دارد، در مقابل آفات و تغییرات شیمیایی مقاوم است، درجه سختی چوب ارتقاء می یابد.

ضمن این‌که تمامی خصوصیات کار با چوب را دارا بوده و قابلیت رنگ پذیری بالایی نیز دارد. ترکس از ترکیب 50 تا60 درصد خاک اره و 40 تا50 درصد پلی اتیلن به روش اکستروژن پیوسته تولید می‌شود.

در ارزش‌یابی به عمل آمده ترکس به عنوان عضوی از یک سازه چوبی در نظر گرفته شده. ترکس یک محصول کامپوزیت پیش ساخته می‌باشد که حدوداً پنجاه درصد وزن آن را فیبر چوبی تشکیل می‌دهد و بقیه آن از پلاستیک، پلی اتیلن و ترموپلاستیک است و نتیجه نهایی محصول چوب ترموپلاستیک است. ابعاد استفاده شده در آزمایشات نزدیک به اندازه‌های الوار معمولی انتخاب شده یعنی از76 میلیمتر تا254 میلیمتر. اعداد به دست آمده بیانگر این امر است که ترکس بیش‌تر مناسب کار در فضای آزاد می‌باشد تا فضای سرپوشیده و بر اساس نتایج حاصل از بررسی‌های مختلف برای استفاده trex به عنوان اجزاء داخلی ساختمان مثل تیر،‌ ستون، تیر حمال پیشنهاد نمی‌شود و در صورت استفاده برای مصارف فوق می‌بایست محاسبات جدید و خاص برای عضو به کار رفته در اجزاء سازه صورت بگیرد.

میزان مقاومت و یا قدرت نگهداری این محصول به میخ و پیچ در جهات سطحی و جانبی با استانداردها و کدهای طراحی شده برای چوب‌های تبدیل مثل الوار و غیره کاملاً مطابقت دارد.

اما باید در نظر داشت برای این منظورترکس می‌بایست حداقل دارای وزن مخصوص 50/0 باشد. بنابراین اندازه میخ و پیچ‌های مورد استفاده به شرح زیر می‌باشد.

میخ d 16 با حداکثر قطر4 میلیمتر (0.162 اینچ) پیچ شماره12 با حداکثر قطر5/5 میلیمتر

(216/0 اینچ) پیچ و مهره شماره 7/12 (1/2 اینچ)

خصوصیات نشان داده شده در آزمایشگاه‌های به عمل آمده جهت بررسی دوام در مقابل شرایط آب و هوایی، حمله حشرات و عوامل پوسیدگی و باختگی، آن را کاملاً با چربی‌های تیمار شده و یا اشباع شده قابل مقایسه می‌کند. به همین دلیل می‌توان آن را در سازه‌هایی که مستقیماً با سطح زمین و خاک تماس دارند به کاربرد. شرایط انجام آزمایشات متعادل شش سال نگهداری ترکس در شرایط نامناسب آب و هوایی و دیگر عوامل پوسیدگی بوده و علاوه بر این‌هاترکس توانسته در مقابل تابش اشعه ماوراء بنفش به خوبی کیفیت خود را حفظ کند زیرا این اشعه اثرات تخریبی مهمی بر روی پلاستیک‌ها و پلی اتیلن‌ها دارد.

حمل و نقل: وزن ترکس از چوب بیشتر است و قابلیت انعطاف بیش‌تری نسبت به چوب دارد بنابراین هنگام حمل و نقل معمولاً نباید یک قطعه (به خصوص قطعات با قطر کم و طول زیاد) trex را به تنهایی بلند کرد چون احتمال شکستن وجود دارد.

هم‌چنین هنگام انبار کردن حتماً می‌بایست آن را در محلی که تراز می‌باشد انبار نمود و برای این منظور می‌توان در زیر قطعات trex از چوبدستک به فاصله حدوداً هر6سانتیمتر استفاده نمود تا از کمانی شدن آن جلوگیری شود. ترکس را می‌توان به راحتی و دقیقاً مثل چوب برید.

ترکس رامی توان دریل کاری کرد، سنباده زده و حتی با اور فرزبر روی آن کار کرد و ولی برای سهولت کار پیشنهاد می‌شود برای برش از تیغه اره الماسه با تعداد دندانه‌های 18 تا 24 استفاده شود و در هنگامی که قصد ایجاد سوراخ‌های عمیق با دریل را دارید چندین بارمته را از سوراخ خارج کرده و مجدداً فرو ببرید تا با این عمل خرده چوب‌ها و ضایعات ناشی از دریل کاری از محل خارج شود.

به منظور دوام بیش‌تر در صورت امکان می‌بایست از میخ و پیچ گالوانیزه و یا استیل استفاده کرد، فرورفتن میخ در ترکس نیاز به نیروی بیش‌تری نسبت به چوب دارد به همین دلیل در صورت در دسترس بودن پیشنهاد می‌شود از چکش پنوماتیک استفاده می‌شود. هم‌چنین هنگام دریل کاری به منظور پیچ کردن قطر مته نباید بیش‌تر از 4/3 قطرپیچ باشد.

ترکس قابلیت رنگ پذیری کاملاً خوبی دارد و می‌توان آن را با رنگ‌های دلخواه تزئین کرد. اما قابل ذکر است که به صورت طبیعی این محصول در سه رنگ تولید می‌شود که عبارتند از قهوه‌ای روشن، کرم، طوسی که هر کدام از این رنگ‌ها طیف‌های روشن تا تیره را شامل می‌شود. نکته قابل توجه این است که ترکس پس از نصب به چهار تا شش هفته وقت نیاز دارد تا در اثر شرایط محیط و تابش خورشید رنگ آن تثبیت شود.

از دیگر خصوصیات استثنایی و به منحصر به فردترکس قابلیت انعطاف و خمش‌پذیری آن است که این خصوصیت به تولیدکنندگان امکان تولید محصولاتی را می‌دهد که تولید آن با چوب امکان‌پذیر نیست و یا در صورت امکان‌پذیر بودن باعث می‌شود تا مقادیر زیادی چوب مرغوب و گران قیمت تبدیل به ضایعات شود.

روش کار برای خم کردن ترکس بسیار آسان و کم‌ هزینه است و در سه مرحله صورت می‌گیرد که شامل گرم کردن در محفظه مخصوص، ساخت قالب و یا فرم مورد نظر برای خمکاری و مرحله نهایی خم کردن به شکل مورد نظر می‌باشد.

مخفف MDF-Medium Density Fibernation است. MDF نوعی فیبر است که از خرده چوب بهم فشرده تحت فشار و حرارت به وجودمی آید.MDF فیبر با چگالی متوسط  است که بصورت فشرده از ضایعات چوب تهیه می گردد و از مقاومت زیادی  در مقابل رطوبت برخوردار است. MDFهمواره به عنوان مغز و درون کار در صنعت چوب مورد استفاده قرار می گیرد. آنچه MDF را زیبا می سازد پوشش روی آن است که بسته به نوع کارمتفاوت می باشد. از معروفترین روکش های MDF می توان PVC ،VINILIUM، HPL و فرمیکا را نام برد. لازم به ذ کر است فرمیکا بسته به نوع ضخامتش متفاوت می باشد. بنابراین هرچه از روکش های ضخیمتر و مقاومتر در پوشش MDF استفاده شود جنس مرغوبتری بدست خواهد آمد.

اکنون در بیشتر موارد سازندگان کابینت از MDF به جای تخته سه لائی یا تخته های نئوپان استفاده می کنند.

دلائل استفاده:

MDF نه تنها برای ساخت کابینت، بلکه برای ساخت دیوارهای چوبی، کمد و دکوراسیون داخلی منازل نیز استفاده می شود.

لترون ترکیبی از تخته های چند لایه چوب است. که این تخته ها از چوب نرم، یا ضایعات خورد شده و تراشه های کارخانه های چوب بری حاصل میشوند. که البته این خرده ها در مقایسه با ذرات اولیه مورد استفاده در MDF بزرگتر بوده و قابل رویت می باشند که در MDF این امر میسر نیست. ورق لترون تولیدی با توجه به وجود پستی و بلندی های سطحی، میبایستی حتما قبل از روکش شدن، توسط ماشین آلات دقیقی، پرداخت گردیده و ساییده شود. سپس روکش نهایی با توجه به نوع نیاز، روی این ورق چسبانده و پرس میگردد. لترون رامیتوان به دو بخش تقسیم کرد:

این نوع روکش ها از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و فقط برای پوشش ورق خام لترون مورد استفاده قرار می گیرند. در مقابل سایش و برخورد، مقاوم نبوده و معمولا توصیه نمیشوند.

روکش ملامینه همانگونه که از نامش بر می آید، دارای سطحی ملامینی براق و همراه با درخشندگی و انعکاس نور بوده و ضخامت مناسب آن،در کنار استحکام و دوام بیشتر، نظر اکثریت مشتریان را به خود جلب میکند. لازم به ذکر است، روکش ملامینه باعث میشود برش و کار بر روی لترون کمی دشوارتر گردد و دستگاه ها و ماشین آلات خاص خود را می طلبد.

مقایسه Letron با چوب طبیعی به دنبال ورود  لترون به صنعت چوب، تحولی شگرف در این صنعت به وجود آمد که توانست صنعت چوب را از ورطه سنتی و محدودیتهای فراوانرهایی بخشیده و وارد دنیای صنعتی و مدرن، همراه با کیفیت بالاتر، گرداند.

مصنوعات چوبی ساخته شده میبایستی رنگ آمیزی شده و هزینه ها و دشواریهایی را جهت محافظت سطح آنها میبایستی متحمل شد.در فرایند رنگ آمیزی نیز مواد شیمیایی بر بافت طبیعی چوب اثرات مخربی داشته و بعد از مدتی نیز رنگ قسمت های مربوط به مفاصل و اتصالات به صورت لایه لایه خرد شده و یا بلند میشود.نور مستقیم خورشید نیز تاثیرات نامطلوبی بر سطوح چوبی خواهد داشت. در صورتیکه لترون نیازی به رنگ آمیزی نداشته و داری سطوح لعابی یا لامینت هستند که در برابر سایش، برخورد و نور آفتاب و... مقاومتر هستند.

مصنوعات  لترون به صورت اجزای قابل مونتاژ و قابل تفکیک ساخته میشوند و همین امر سهولت در جابجایی و محافظت آسانتر را در هنگاه حمل، پدید می آورد. در صورتیکه در مصنوعات چوبی، این امر با سادگی میسر نبوده و معایبی را به همراه دارد.

پروفیل های  لترون در سطوح مختلفی از مقاطع ساخته شده و میتواند در هر مرحله از ساخت، متناسب با نوع محصول تغییر کند. حال آنکه در فرآیندتغییر مقاطع چوب طبیعی و برشهای مقطعی، سختیها و موانع بیشتری وجود دارد و مستلزم زمان و هزینه بیشتری است. نئوپان صنعت تخته خورده چوب یکی از صنایع جدید است و در مقایسه با صنایع تخته فیبر وتخته چند لایه قدمت چندانی ندارد. این صنعت در حال حاضر به علت استفاده از هر گونه ضایعات چوبی اعم از سه ریال شاخه ها، و مازاد مزارع پنبه وغلات، کتان و کنف و دیگر گیاهان چوبی در ردیف مهمترین صنایع وابسته به چوب قرار دارد. تعدادی از واحدهای تولیدی تخته خرده چوب در ایران عبارتند از: نکا چوب، شموشک و شهید باهنر گرگان، نئوپان گنبد، و...

تخته خرده چوب فرآورده چوبی صفحه ای شکل است که از مخلوط خرده چوب با سایرمواد لیگنو سلولزی و مواد چسبنده به کمک فشار و حرارت دادن ساخته می شود. طبقه بندی تخته خرده چوب بر اساس روش ساخت (نوع پرس کردن)

تخته های حاصل از پرس صفحه ای صاف

در این روش جهت طول ذرات تشکیل دهنده کیک تخته خرده چوب به صورت اتفاقی مرتب شده است. این تخته از نظر شکل مقطع (ساختمان نیمرخ ضخامت تخته) خود به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:

تخته های یکنواخت یا یک لایه تخته های سه لا تخته های ریزش تدریجی (بدون لایه مشخص)

تخته خرده چوب لعاب دار (لاک کاری شده): سطوح این نوع از تخته ها، توسط یک لایه رنگ آغشته به مواد حفاظتی و ضد رطوبتی پوشیده می شود و بر حسب مورد مصرف ممکن است یک سطح یا هر دو سطح آن لاک کاری شودر، این تخته در دیوارهای آشپزخانه، حمام، سرویس های لابراتورها و موارد دیگر مصرف می شود.

یکی از بهترین روش های حفاظت چوب این است که بتوانیم رطوبت چوب را با توجه به شرایط آب وهوایی ورطوبت نسبی محیط بکاهیم. هرچه رطوبت محیط کم باشد عمر چوب بمراتب زیاد خواهد شد.

علت خشک کردن چوب این است که طول عمر چوب را زیاد کنیم. با استفاده از روش های حفاظت چوب از جمله با رنگ کردن وخشک کردن  وروغن اندود کردن چوب وبا ازبین بردن حشرات چوبخوار می توان دربالا بردن سطح عمر چوب موثر واقع شد.

در تکنولوژی های پیشرفته وابسته به چوب، ازترکیب خاک اره وپلاستیک پلی اتیلن تخته ای بنام ترکس بوجود می آید که ذرات فیبرچوبی بوسیله پلاستیک پلی اتیلن درپروسه تولید به یکدیگر چسبانده می شود وبصورت محافظی برای ذرات چوب درمی آید ودرنتیجه چوب بدست آمده شکاف یا ترک نمی خورد، درجه جذب رطوبت پایین می آید، درجه سختی چوب ارتقاء می یابد ودرمقابل آفات وتغییرات شیمیایی مقاوم می شود.

MDF ولترون نیز که با تکنولوژی پیشرفته چوب وبصورت فشرده ازضایعات چوب تهیه می گردد از مقاومت زیادی درمقابل رطوبت برخوردار است چون دراین نوع فرآورده از روکش های PVC ،VINILUM ،HPL فرمیکا استفاده می شود عمر این چوب را نیز زیاد می کند.